نقش آفرینی اجتماعی کودک با استفاده از اسباب بازی ها

از آنجایی که بازی کودکان اغلب تخیلی و آزادنه است می­توان ویژگی آفرینندگی را که از رویکردهای حل مسأله است در آن مشاهده کرد .

بازی هایی که در آنها وظایف نقش های مختلفی مثل پزشکی و خانه داری باز آفرینی می شود بهترین نمونه از این بازی ها هستند که کودک را در مقابل "چگونه بازی کردن " قرار می دهد. در این بازی ها کودک برای تعامل با دوستان و هم بازی های خود تشویق می شود و تمایل می یابد ضمن مسئولیت پذیری ، کارهای تازه ای را با روش جدید به انجام رساند .

مسائل تک پاسخی ( مسایل همگرا )

یکی از جنبه ­های آفرینندگی که بارها در پژوهش ­های کودکان مورد بررسی قرار گرفته است ، توانایی پرداختن به مسائل تک پاسخی  است . این مسایل که به  مسائل همگرا شهرت دارند، تنها یک پاسخ صحیح دارند. انواع پازل ها ( از دو تکه تا هزار تکه آن ) نمونه خوبی از اسباب بازی های هم گرا هستند که ساخت آنها نیازمند استفاده از قطعات خاصی برای هر تکه است . حل مسایل همگرا با نحوه عملکرد کودکان در آزمون­های هوشی یا کلامی مرتبط است و تمرکز و دقت کودک را در انتخاب گزینه و پاسخ درست افزایش می دهد.

مسایل چند پاسخی  ( مسایل واگرا )

مسایل چند پاسخی دارای چند پاسخ صحیح هستند و به مسایل واگرا شهرت دارند. انواع لگو ها چون ساخت مشخصی را دنبال نمی کنند بهترین نمونه آشنا برای اسباب بازی های واگرا هستند که با آنها یک خانه را به روش های مختلفی می توان ساخت.

نتایج یک تحقیق نشان داد، کودکانی که با اسباب بازی های واگرا مثل قطعات ساختمان­ سازی بازی کرده اند، رویکرد حل مسأله آنها در بزرگسالی انعطاف­ پذیرتر از سایر همسالان خود بوده است.

حل مسائل « واگرا » اغلب با فرایندهای مربوط به آفرینندگی ارتباط دارد و به خاطر پاسخ های درست زیادی که کودک به آنها دست می یابد خلاقیت و خودپنداره مثبت کودک را به طور قابل توجهی افزایش می هد. بنابراین ضروری است با استفاده از اسباب بازی های متنوع ، قابلیت های مختلف ذهن  کودکان را برای حل مساله درگیر کنیم.

افزایش اشتیاق کودکان برای حل مسائل

محققان روی تأثیر بازی بر توانایی حل مسائل توجه زیادی کرده ­اند.

برای مثال سیلوا در یکی از تحقیقات خود ، کودکان پیش دبستانی را به سه گروه تقسیم کرد .

به گروه اول اجازه داد تا قبل از درگیر شدن با هدف و آزمایش ، با وسایل حل مسأله به طور آزادانه بازی کنند .

گروه دوم قبل از آنکه از آنها خواسته شود تا آزمایش را انجام دهند، حل مسأله را توسط آزمایشگر مشاهده کردند. گروه سوم، گروه کنترلی بودند که به آنها نه وسایل بازی داده شده بود تا آزادانه بازی کنند، نه حل مسأله را مشاهده کرده بودند.

درنهایت، هم کودکانی که به آنها وسایل بازی داده شد تا آزادانه بازی کنند و هم کودکانی که حل مسأله را مشاهده کرده بودند، در حل مسأله موفق ­تر از گروه کنترل بودند.

بعلاوه گروه اول که به آنها اجازه بازی با وسایل مختلف حل مسئله داده شده بود، برای حل مسأله مشتاق تر از گروهی بودند که بعد از ارائه مسئله اجازه یافتند با وسایل موجود درگیر شوند. بنابراین به نظر می رسد فراهم کردن محیط غنی از ابزار و اجازه دادن به کشف کردن آنها تاثیر زیادی در افزایش گنجینه اطلاعاتی کودکان و حل ساده تر مسائل دارد.

پیشنهادی برای والدین

مسئله کوچکی که توسط خود کودک حل شود قدرت محاسبات ذهنی و اعتماد بنفس او  را افزایش می دهد

اما  برای آموزش و تقویت رویکردهای حل مسئله باید به این نکته توجه کنیم که هدف ما تربیت فرزند مستقل ، آگاه و توانمندی است که از عهده مسائل خود برآید. بنابراین والدین باید اجازه دهند کودکان خودشان در روند بازی مسائل شان را حل کنند. حالا می خواهد این مسئله حل کردن یک پازل ساده چهار تکه ای از فصل ها باشد یا ساختن یک هواپیمای مدل . چرا که مسئله کوچکی که به دست خود کودکان حل و فصل شود تاثیر عمیقی روی عملکرد ذهنی آنها می گذارد.

روانشناسان پیشنهاد می کنند، تنها در صورتی والدین  باید برای حل مسئله کنار کودکشان قرار بگیرند که آنها نتوانند به تنهایی مسئله ای را حل کنند. در این مواقع همراهی، تشویق و راهنمایی غیر مستقیم  والدین ضمن پیشگیری از ناکامی و عصبانیت کودکان به آنها هویت  مستقل و یکپارچه ای می بخشد و آنها را در مقابل سخت ترین مسائل زندگی بیمه می کند.

مهارت حل مسئله، بنیاد تمام زمینه‌های دانش مانند ریاضیات، علوم و هنر است. چه کودک خردسالی که می‌خواهد بیابد لکه خیس فرش از چه چیزی ساخته شده و چه دانشمندی که می‌خواهد درمانی برای سرطان کشف کند، هر دو یک فرایند یکسان تفکر و حل مسئله را به کار می‌گیرند. از طریق یادگیری حل مسئله است که کودکان مهارت‌های فکری‌شان را می‌سازند. همچنین آموزش مهارت حل مسئله به کودکان باعث افزایش توانمندیهای عاطفی، اجتماعی، بدنی، زیباشناسی و اخلاقی آن‌ها می‌شود.

فرزند شما با یادگیری مهارت حل مسئله، چه چیزی را کسب می‌کند؟

چگونه مهارت حل مسئله را به فرزندتان آموزش می‌دهید؟
آموزش مهارت حل مسئله از طریق روش آموزشی مبتنی بر کشف باید صورت بگیرد؛ یعنی کودک بر اساس فرایند پرسشگری و کاویدن، یاد بگیرد. آموزش مهارت حل مسئله شامل کمک به کودک دراین است که یاد بگیرد چگونه پاسخ معماها، پرسش‌ها، و معظلاتی که در زندگی روزانه‌اش با آنها روبرو می‌شود را پیدا کند. این یادگیری هم در تمرین‌های فردی و هم در تمرین‌های گروهی، محقق می‌شود. پروژه‌های گروهی برای یادگیری انضباط و همکاری گروهی (کار تیمی) خیلی مهم است.

۶ اقدام عملی برای آموزش مهارت حل مسئله:
کودکان باید در یک فرایند تکرار شونده و منظم، مهارت حل مسئله را یادبگیرند. برای این منظور، لازم است که اقدام‌های زیر صورت گیرد:

۱- فراهم کردن یک محیط حل مسئله
کودکتان باید بداند که اشکالی ندارد اگر اشتباه کرد و به این خاطر تنبیه نشود. و اینکه کودک متوجه شود که قضاوت‌ها و راه حل‌هایشان ارزشمند است؛ حال چه درست باشند چه غلط. به خاطر داشته باشید که شما می‌خواهید تفکر حل مسئله را تقویت کنید که نیازمند این است که تمامی گزینه‌های حل یک مسئله باید استخراج شود. اگر کودکتان جواب به ظاهر بی ارتباطی داد، هرگز او را مسخر نکنید و به او نخندید. کودک شما می‌خواهد که عقایدش شنیده شده و جدی گرفته شود. اگر شما به راه حل‌های کودکتان توجه کرده و او را تشویق کنید که راه حل‌های خلاقانه‌تر ارائه دهد، علاقه کودک به حل مسئله، افزایش می‌یابد.

۲- ایجاد زمان برای حل مسئله

فرایند یافتن راه حل برای مسئله و آزمون راه حل در عمل، نیاز به زمان دارد. سعی و خطا، یکی از بخش‌های حیاتی برای یادگیری مهارت حل مسئله است. زمانی را بر اساس یک دوره منظم، مانند بعد از ظهرهای آخرهفته، کنار بگذارید تا به همراه فرزندتان در یک فعالیت حل مسئله، مشغول شوید.

۳- فراهم کردن مکانی برای حل مسئله
آزمون راه حل‌ها باید در محیطی ایمن انجام شود مانند چاله ماسه یا محوطه باغچه که بتوانید همراه با کودکتان بازی کنید. چاله ماسه، جای خوبی است برای ایجاد موقعیت‌هایی مانند حفر تونل و یا ساختن یک رمپ. اجازه دهید که کودکتان از وسایلی که در اطرافش هستف استفاده کند. همچنین اگر بتوانید چند کودک هم سن وسالش را نیز